UCZYMY DZIECI GŁOSKOWANIA

GŁOSKOWANIE - to ćwiczenie słuchu fonematycznego (bardzo ważny etap w nauce czytania).

Głoskowanie, to dzielenie wyrazu na głoski, czyli pojedyncze dźwięki, które dziecko słyszy, np.

• wyraz „dom” głoskujemy – „d-o-m”
• wyraz „osa” głoskujemy – „o-s-a”
• wyraz „oko” głoskujemy – „o-k-o”

Ważne żeby to wiedzieć, ucząc w domu głoskowania.

Najprostsze ćwiczenia to najpierw sprawdzanie, czy dziecko "słyszy", co jest na początku wyrazu i na końcu. Do takich ćwiczeń, należy na początku wybierać proste wyrazy ( np. bez zlepków spółgłosek).

Pokazujesz obrazek i pytasz: - Co to jest?

Następnie: - Jaką głoskę słyszy na początku, a jaką na końcu?

Może być bez obrazków, ale z przedmiotami, zabawkami, lub z wymyślonymi na bieżąco wyrazami.

Potem, głoskujcie całe wyrazy, ale na początek 2-3 głoskowe, typu: as, osa, oko, nos, ucho (głoski to u-ch-o).

Potrzebne będą również kartoniki białe, czerwone i niebieskie. Białe do przedstawiania liczby głosek w wyrazach, czerwone do oznaczenia samogłosek i niebieskie do oznaczenia spółgłosek.

Mówisz, nos i prosisz, by dziecko ułożyło tyle kartoników, ile słyszy głosek. Powinny pojawić się 3 kartoniki. Dalszy etap, to układanie schematów z czerwonych i niebieskich kartoników, czyli zaznaczanie spółgłosek (niebieski kolor) i samogłosek (czerwony) Zaczyna się zazwyczaj od samogłosek.

Prosto jest dziecku wytłumaczyć, że:

SAMOGŁOSKA - to taka głoska, która jest SAMA - nic się do niej nie przyczepia i można ją długo śpiewać np: aaaaaaaaaaa, eeeeeee, iiiiiii, uuuuuuuuuuuuu, itd.

Natomiast:

SPÓŁGŁOSKA - ma zawsze kogoś do "spółki" czyli jest połączona (najczęściej z yyyyy) i trzeba ją wymawiać krótko bo inaczej przyczepia się to yyyyy.

Później, kiedy głoskujesz z dzieckiem, to układacie schemat z białych kartoników (tyle ile głosek) i tam, gdzie samogłoska, można położyć czerwony kartonik.

Kolejny etap, to czerwone z niebieskimi razem np: m-a-m-a, sz-a-f-a (bez liter tylko czyste, z odpowiednim kolorem kartoniki).

Dziecko do takich ćwiczeń fonematycznych nie musi znać alfabetu.

Alfabet to zapis graficzny głosek (liter), a na etapie głoskowania nie jest ta znajomość potrzebna, chodzi o to, żeby słyszeć dźwięk.

Dodatkowo, ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej, czyli:

mówisz wyraz np. oko, a dziecko głoskuje o-k-o, (ANALIZA)

lub głoskujesz: o-k-o, a dziecko mówi ci co to za wyraz, oko. (SYNTEZA)

Oba rodzaje ćwiczeń są bardzo ważne.

Czyli nie tylko, czy dziecko dzieli na głoski, ale też czy słysząc głoski, potrafi w głowie „usłyszeć", jaki to wyraz.

 Jeśli spółgłoska miękka występuje przed inną spółgłoską, wtedy tworzy dwie głoski,

np. wilk, dzik, pomidor, konik,  głoskujemy:  w-i-l-k, dz-i-k, p-o-m-i-d-o-r, k-o-n-i-k.

Jeśli spółgłoska miękka znajduje się przed samogłoską, to jest jedną głoską, np. ciepło, głoskujemy:  ć-e-p-ł-o.

Wiąże się to z sylabotwórczością samogłoski.

Wiadomo, że w każdej sylabie musi być przynajmniej jedna samogłoska.

Głoska – podstawowy dźwięk ludzkiej mowy, który można usłyszeć, inaczej to najmniejsza część wymówionego wyrazu:

– samogłoski (głoski zgłoskotwórcze): a, ą, e, ę, i, o, u, (ó), y;

– spółgłoski: b, c, cz, ć, d, dz, dź, dż, f, g, h, j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, s, sz, ś, t, w, z, ź, ż;

Sylaba – jest to część wyrazu utworzona przez samogłoskę (warunek konieczny), albo samogłoskę ze spółgłoską (lub spółgłoskami), np: u-li-ca, ul, O-la, do-mek, pies, chrząszcz, bank.

 • sylaba otwarta – to sylaba zakończona samogłoską, (w języku polskim przeważają sylaby otwarte, a więc przy dzieleniu wyrazów, granica zgłoski przypada po samogłosce, są oczywiście wyjątki), np. kro- wa, ma- ki, ko- ty,  ma- kie- ta.

 • sylaba zamknięta – kończy się spółgłoską: koc,  piór- nik, kos- mos.

 Przykłady głoskowania:

- podłoga

3 sylaby  pod-ło-ga ( lub po-dło-ga)

7 głosek  p-o-d-ł-o-g-a

7 liter      p-o-d-ł-o-g-a

Widać wyraźnie, że tu liczba głosek i liter pokrywa się.

- przeszkoda

3 sylaby  prze-szko-da

8 głosek  p-rz-e-sz-k-o-d-a

10 liter    p-r-z-e-s-z-k-o-d-a

Tu liczba liter i głosek jest różna, ponieważ piszemy dziesięć znaków, ale słyszymy osiem dźwięków.

- zgrzyt

1 sylaba  zgrzyt

5 głosek  z-g-rz-y-t

6 liter      z-g-r-z-y-t

Tu jest tylko jedna sylaba, bo pojawia się jedna samogłoska, a do tego różna ilość liter i głosek.

Występowanie w wyrazie głoski „i”

Może ona odegrać dwojaką rolę:

„i’ przed spółgłoską zmiękcza spółgłoskę poprzedzającą i jest samodzielną głoską:

gitara     g’-i-t-a-r-a (6 głosek),  g-i-t-a-r-a (6 liter)

piwnica    p’-i-w-n’-i-c-a (7 głosek),  p-i-w-n-i-c-a (7 liter)

firany      f’-i-r-a-n-y (6 głosek),  f-i-r-a-n-y (6 liter)

Karolina   K-a-r-o-l’-i-n-a (8 głosek),  K-a-r-o-l-i-n-a (8 liter)

• „i” przed samogłoską nie jest samodzielną głoską; jedynie zmiękcza poprzedzającą spółgłoskę:

pies        p’-e-s (3 głoski),  p-i-e-s (4 litery)

wiosna    w’-o-s-n-a (5 głosek),   w-i-o-s-n-a (6 liter)

imieniny    i-m’-e-n’-i-n-y (7 głosek),   i-m-i-e-n-i-n-y (8 liter)

kawiarnia  k-a-w’-a-r-n’-a (7 głosek),  k-a-w-i-a-r-n-i-a (9 liter)

A te wyrazy zawierają głoski i, oraz dwuznaki. Spójrzmy na ilość głosek i liter:

szczepienie    sz-cz-e-p’-e-n’-e (7 głosek),   s-z-c-z-e-p-i-e-n-i-e (11 liter)

trzęsienie       t-rz-ę-s’-e-n’-e (7 głosek),  t-r-z-ę-s-i-e-n-i-e (10 głosek)

niedźwiedzie    n’-e-dź-w’-e-dź-e (7 głosek),  n-i-e-d-ź-w-i-e-d-z-i-e (12 liter)

dźwięczny      dz’-w’-ę-cz-n-y (6 głosek),  d-ź-w-i-ę-c-z-n-y (9 liter)